กาดกองต้า ตลาดโบราณ แหล่งท่องเที่ยวเชิงศิลปะที่สำคัญแห่งหนึ่งของเมืองลำปาง ถือเป็นศูนย์กลางการค้าที่สำคัญ และเป็นย่านเศรษฐกิจที่คึกคักคับคั่งไปด้วยพ่อค้าจากหลายเชื้อชาติ จึงเกิดการผสมผสานทางวัฒนธรรม ที่เห็นเป็นรูปธรรมเด่นชัดก็คือ สถาปัตยกรรมนานาชาติ
กาดกองต้า ...... ตลาดโบราณ แหล่งท่องเที่ยวเชิงศิลปะ วัฒนธรรม ที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของเมืองลำปาง
กาด........... คือ ตลาด เป็นภาษาท้องถิ่นล้านนา(คำเมือง)
กองต้า....... คือ ตรอกท่าน้ำ
กาดกองต้า ...... ก็คือ ตลาดบริเวณตรอกท่าน้ำ.....นั่นเอง
กาดกองต้า คือ ซอยตลาดจีนริมน้ำ ที่เก่าแก่ มีอาคารโบราณอายุเหยียบร้อยปีให้ชมมีของกินโบราณให้เลือกซื้อเยอะแยะ
กาดกองต้า หรือ ตลาดจีน ที่ชาวบ้านเรียกติดปาก เป็นย่านตลาดเก่าตั้งอยู่ขนานกับลำน้ำวัง บนถนนตลาดเก่าตลอดทั้งสาย จุดเริ่มต้นอยู่บริเวณ เชิงสะพานรัษฎาไล่ไปจนสุดปลายถนน
ย้อนเวลากลับไปเมื่อกว่า 100 ปี (ราวสมัยรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์) ภาพความคึกคักจอแจ ขวักไขว่ เต็มไปด้วยผู้คน จะมีอยู่ตลอดย่านนี้ด้วยเพราะในยามนั้น กาดกองต้า เป็นศูนย์กลางการค้าที่สำคัญของ เมืองลำปาง และของภาคเหนือ เมือง ลำปางในอดีต เป็นหัวเมืองสำคัญของอาณาจักรล้านนา แม้ไม่ได้เป็นศูนย์กลางอาณาจักรอย่างเมืองเชียงใหม่ แต่โดดเด่นเป็นเมืองท่าค้าขาย ในยุคที่การเดินทางทางบกยังมีความยากลำบาก ด้วยอุปสรรคทางธรรมชาติที่เต็มไปด้วยป่าเขา ถนนหนทางก็ยังไม่มีมากมายสะดวกสบายดังเช่นในวันนี้ การคมนาคมจึงต้องใช้ทางน้ำเป็นสำคัญ ทั้งการเดินทางไปมาหาสู่ และทำมามาค้าขาย
ความเป็นเมืองชุมทางการค้าขายโบราณในยุคสมัยที่การคมนาคมทางบกยังไม่สะดวก ไม่มีถนนหนทางและทางรถไฟไปถึงเชียงใหม่เช่นในปัจจุบัน การขึ้นล่องขนส่งสินค้าจากกรุงศรีอยุธยาและกรุงเทพฯ ทวนสายน้ำเจ้าพระยาผ่านขึ้นมายังนครสวรรค์เข้าสู่แม่น้ำวังมาขึ้นฝั่งที่ ลำปาง แล้วบรรทุกวัวควาย ช้างม้า ลาล่อ เดินทางต่อขึ้นไปยังเชียงใหม่ ซึ่งสินค้าจากทางภาคกลางที่ส่งขึ้นไปมีฝ้าย ผ้าฝ้าย น้ำมันก๊าด เทียนไข ไม้ขีดไฟ บุหรี่ เกลือทะเล เป็นต้น
ส่วนสินค้าจากล้านนาที่ล่องลงมายังภาคกลางก็มีไม้สัก ยาสูบ น้ำผึ้ง เป็นต้น ย่านริมฝั่งแม่น้ำวังเมืองลำปางจึงกลายเป็นย่านตลาดการค้าที่มีผู้คนมากหน้า หลายตามาตั้งถิ่นฐานและทำมาค้าขายกันอย่างคึกคัก ยิ่งในช่วงร้อยกว่าปีที่ผ่านมาเริ่มมีชาวต่างชาติเข้ามาติดต่อค้าขายเช่นมี ฝรั่งชาวตะวันตกเข้ามาทำไม้ มีพ่อค้าชาวพม่า อินเดีย และชาวจีนเข้ามาขึ้นล่องค้าขายสินค้า ตลาดการค้าริมท่าน้ำเมืองลำปางก็จึงคึกคัก มีการปลูกสร้างบ้านเรือนที่มีรูปทรงสถาปัตยกรรมที่ผสมผสานทั้งแบบเรือนไทย เรือนไม้ประดับลายฉลุทรงขนมปังขิงแบบไทยปนฝรั่ง โกดังร้านค้าแบบจีน เรียงรายกันอยู่บนถนนตลาดเก่าริมแม่น้ำ ซึ่งชาวบ้านในท้องถิ่นเรียกกันว่าตลาดจีนเก่า หรือกาดกองต้า ซึ่งในภาษาคำเมือง “กาด” หมายถึงตลาด และ “กองต้า” หมายถึงท่าน้ำ กาดกองต้าก็หมายถึงตลาดท่าน้ำนั่นเอง
ย่านการค้ากาดกองต้าคึกคักรุ่งเรืองจนถึงยุคสมัยที่การ คมนาคมขนส่ง ทางน้ำหมดความสำคัญลงไป เพราะมีการคมนาคมทางบกทั้งทางรถไฟและทางรถยนต์เข้ามาแทนที่ กาดกองต้นก็กลายเป็นย่านเก่าที่เงียบเหงาซบเซาลงไปตามกาลเวลา แต่ก็ยังคงเค้าของความงดงามรุ่งเรืองในอดีตให้เห็น จนกระทั่งชาวลำปางในย่านนั้นได้ตกแต่งบูรณะฟื้นฟูให้อาคารเก่ามีชีวิตชีวา ขึ้นมาอีกครั้ง และกลายเป็นถนนสายวัฒนธรรมที่สวยงามมีเอกลักษณ์ ยิ่งเมื่อได้มีการปลุกฟื้นชีวิตชีวาด้วยการจัด ถนนคนเดินในช่วงคืนวันเสาร์ -อาทิตย์ ด้วย แล้ว ก็ยิ่งทำให้ผู้มาเดินเที่ยวชมและพ่อค้าแม่ค้าที่นำสินค้ามาวางขายต่างหวน ระลึกถึงบรรยากาศเก่าๆในอดีตเมื่อร้อยกว่าปีที่ผ่านมาได้เป็นอย่างดี
ถนนคนเดินที่กาดกองต้นของเมืองลำปางนั้นเป็นถนนคนเดินที่สวยงามที่สุด เพราะอาคารบ้านเรือนสองฝั่งนั้นช่างงดงามด้วยบ้านเรือนโบราณอาคารเก่าที่มี ลวดลายไม้ฉลุประดับตกแต่งอย่างงดงาม บางอาคารมีการประดับไฟสาดแสงยิ่งเพิ่มความเข้มขลังงดงามให้กับพื้นที่ ร้านค้า ร้านกาแฟ ร้านขายเสื้อยืด ขายโปสการ์ดต่างจัดร้านจัดวางสินค้าได้สวยงามน่าแวะน่าชม น่าซื้อติดไม้ติดมือกลับมาฝากคนที่บ้าน
กาดกองต้า ได้ถูกลดบทบาทลงจนไม่เหลือภาพของความมั่งคั่ง จอแจดังในอดีต แต่สิ่งที่ยังดำรงค์อยู่คือ ชุมชนและวิถีของผู้คนที่วันนี้ได้ถูกเรียกขานว่าเป็น "ชุมชนย่านตลาดเก่า" รวมทั้งอาคารสิ่งก่อสร้างหลากวัฒนธรรม อันเป็นมรดกล้ำค่า เป็นแม่เหล็กดึงดูดนักท่องเที่ยว ผู้โหยหาอดีตอันคลาสสิก การเดินชมกาดกองต้าในวันนี้ ต้องถือว่าเป็นรายการท่องเที่ยวเมืองลำปางที่ต้องไม่พลาดชม และมีบรรยากาศหลากหลายให้เลือกสัมผัส
ถ้าต้องการความสงบเย็นซึมซับบรรยากาศ ชื่นชมกับสถาปัตยกรรม....... ต้องชมใน วันธรรมดา จันทร์-ศุกร์
ถ้าต้องการความคึกคักของผู้คน สนุกสนาน มีตลาดถนนคนเดิน....... ต้องเดินในวัน เสาร์-อาทิตย์
ถนนคนเดินเปิด : ทุกวันเสาร์-อาทิตย์เริ่มตั้งแต่ 5 โมงเย็นไปจนถึง 4 ทุ่ม
การเดินทาง : ลำปาง อยู่ห่างจากกรุงเทพฯ ประมาณ 635 กิโลเมตร มีเนื้อที่ทั้งหมดประมาณ 12,533 ตารางกิโลเมตร แบ่งการปกครองออกเป็น 13 อำเภอ คือ อำเภอเมืองลำปาง อำเภอเกาะคา อำเภอห้างฉัตร อำเภอเสริมงาม อำเภอแม่เมาะ อำเภอแจ้ห่ม อำเภอสบปราบ อำเภอเมืองปาน อำเภองาว อำเภอเถิน อำเภอวังเหนือ อำเภอแม่พริก อำเภอแม่ทะ