เกาะพยามเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจอย่างยิ่ง อยู่ฝั่งทะเลอันดามัน จ.ระนอง เป็นเกาะที่มีขนาดใหญ่รองลงมาจากเกาะช้าง (ระนอง) อยู่ห่างเกาะช้างมา ทางใต้ 4 กิโลเมตร ตอนกลางของเกาะพื้นที่เป็นภูเขามีป่าไม้และสัตว์ป่าประเภทนก ลิงและหมูป่า
อยู่ฝั่งทะเลอันดามัน จ.ระนอง เป็นเกาะที่มีขนาดใหญ่รองลงมาจาก เกาะช้าง (ระนอง) อยู่ห่างเกาะช้างมา ทางใต้ 4 กิโลเมตร ตอนกลางของเกาะพื้นที่เป็นภูเขามีป่าไม้และสัตว์ป่าประเภทนก ลิงและหมูป่า พื้นที่บางส่วนถูกปรับเปลี่ยนเป็นสวน ชาวบ้านบนเกาะมีอาชีพทำสวนมะพร้าว สวนยางและ สวนกาหยู ลักษณะทางภูมิศาสตร์ รอบๆ ชายฝั่งเป็นอ่าวสลับกับโขดหิน บริเวณตอนกลางของอ่าวเป็นหาดทราย
ด้านหน้าของเกาะพยาม มี อ่าวไผ่ อยู่ด้านเหนือสุด ถัดมาเป็นอ่าวหินขาว ลงมาอีกหน่อยบริเวณอ่าวแม่หม้าย ใกล้ๆ กันมี วัดเกาะพยาม มีสะพานทางเดินไปสู่โบสถ์ที่ยื่นลงไปในทะเล ติดกันเป็นสะพานท่าเทียบเรือเอนกประสงค์ของเกาะพยาม ใกล้เคียงจะมีเรือประมงของชาวบ้านจอดพัก บริเวณอ่าวแม่หม้ายเป็นศูนย์กลางการคมนาคมและการค้าของเกาะพยาม พ้นจากอ่าวแม่หม้ายผ่านแหลมหินลงมาทางใต้ จะเห็น อ่าวมุก ใกล้ๆ กันห่างฝั่งไม่มากนักคือ เกาะขาม เกาะเล็กๆ ที่เมื่อยามน้ำขึ้นเห็นแยกเป็นสองเกาะ แต่ชาวบ้านมักเรียกว่า เกาะปลาวาฬ สืบเนื่องจากรูปร่างของเกาะเมื่อน้ำลดจะมีสันทรายกว้างใหญ่เป็นทางเดินเชื่อมทั้งสองเกาะเข้าหากัน ฝั่งตะวันตกที่หันหน้าสู่ทะเลอันดามัน เหนือสุดเป็นโขดหิน ถัดพ้นลงมา อ่าวเขาควาย อ่าวที่มีหาดทรายกว้างทอดยาวโค้งเหมือนเขาควายกว่า 4 กิโลเมตร วกลงมาทางใต้ผ่านโขดหินลงผ่าน แหลมหรั่ง ลงมาถึง อ่าวใหญ่ ชายหาดของอ่าวถูกแบ่งเป็นสองส่วนโดยลำคลองเล็กๆ หาดทรายของอ่าวใหญ่เป็นหาดทรายกว้างแบบเดียวกันกับหาดทรายของ อ่าวเขาควาย
สถานที่ท่องเที่ยวเกาะพยาม
อ่าวเขาควาย มีชื่อเดียวกับอ่าวเขาควายบนเกาะกำตกของหมู่เกาะกำ เป็นอ่าวอยู่ด้านเหนือของฝั่งตะวันตกของเกาะ ลักษณะเป็นอ่าวที่หาดทรายโอบโค้งเข้ามากันคล้ายกับเขาควายความยาวประมาณ 2 กิโลเมตร ชายหาดมีเม็ดทรายละเอียดสีขาว พื้นทรายราบเรียบเหมาะกับการว่ายน้ำมาก เมื่อน้ำลงจะเห็นตอนเหนือสุดของอ่าวเป็นโขดหิน ตอนใต้เป็นหาดทรายกว้าง มีบังกะโลที่พักหลายแห่งตลอดแนวชายหาดของอ่าวเขาควาย เรือสามารถเข้าถึงชายหาดได้เกือบตลอดแนวหาดทราย ระดับน้ำตลอดชายหาดมีความลึกไม่เท่ากัน กล่าวคือด้านซ้ายเป็นป่าชายเลนน้ำไม่ลึก ตอนกลางเป็นโขดหินเลยลงไประดับน้ำจะลึกกว่า เมื่อน้ำลดจะเดินรอบหาดได้
วัดเกาะพยาม มีเอกลักษณ์คือ เป็นพระอุโบสถกลางน้ำ บนหลังประดิษฐานพระพุทธรูปปางลีลาองค์ใหญ่ มองเห็นสวยเด่นเป็นสง่ามาแต่ไกล ปัจจุบันทางเจ้าอาวาสและแม่ชีช่วยกันสร้างพระองค์ใหญ่ และหลวงปู่ทวดไว้ริมน้ำหน้าวัด บริเวณวัด ให้ลองสังเกตดีๆ จะมีระบบนิเวศน์ของสัตว์เล็กตามชายหาด และกล้วยไม้บางชนิดเกาะตามต้นไม้ใหญ่ บรรยากาศยามเย็นที่นี่น่าพักผ่อนริมท่าเรือของวัด
ท่าเรือที่อ่าวแม่หม้าย คือประตูบานใหญ่สู่เกาะพยาม หน้าอ่าวมีสะพานท่าเทียบเรือเมื่อเดินเข้าถึงฝั่งมีป้ายต้อนรับผู้มาเยือน มีเรือประมงของชาวบ้านจอดเรียงรายทั้ง 2 ฟากของสะพาน บริเวณใกล้เคียงแหล่งชุมนุมหลัก มีร้านขายอาหารและของใช้ประจำวัน ซึ่งทางไทยทัวร์เองก็ฝากท้องกับร้านอาหารแถวนี้นี่เป็นจุดเริ่มต้นของถนนสาย หลักที่ ลักษณะเป็นถนนคอนกรีตความกว้างประมาณ 3 เมตร ตัดผ่านชุมนุมเลียบอ่าวแม่หม้าย มีทางแยกตัดตรงไปสู่อ่าวเขาควายและอ่าวใหญ่ที่ผ่านแหล่งท่องเที่ยวทางเกษตร ของเกาะ มีมอเตอร์ไซด์รับจ้างและให้เช่าที่บริเวณตลาด รถมอเตอร์ไซด์ คือ พาหนะที่ผมแนะนำ ราคาเช่าอยู่ที่ 200 - 250 บาทต่อวัน ขึ้นอยู่ว่าเป็นเกียร์ธรรมดาหรือออโต้
อ่าวใหญ่ มีชื่อเหมือนกับอ่าวใหญ่ของเกาะช้าง ชายหาดถูกแบ่งเป็น 2 ส่วนโดยลำคลองเล็กๆ ชายหาดตอนเหนือมีความยาวประมาณ 3 กิโลเมตร ตอนเหนือสุดเป็นโขดหิน ส่วนชายหาดตอนใต้มีความยาวประมาณ 1 กิโลเมตร ตอนใต้สุดเป็นโขดหิน หาดทรายเป็นพื้นราบลงสู่ทะเล เรือสามารถเข้าจอดได้เฉพาะช่วงปลายของหาดตอนเหนือ และช่วงปลายของหาดตอนใต้ เพื่อหลบลูกคลื่นที่มีทิศทางตัดเฉียงกับชายหาดตอนใต้ไปสู่ชายหาดตอนเหนือ ตลอดแนวชายหาดมีบาร์เบียร์ บังกะโล ที่พักราคาประหยัดอยู่หลายแห่ง
เกาะกำนุ้ย อยู่ใกล้กับเกาะกำใหญ่ มีหาดทรายเพียงด้านเดียว ประกอบด้วยเกาะบริวารอีกหลายเกาะ อุทยานแห่งชาติแหลมสน มีบ้านพักและร้านอาหารบริการสำหรับนักท่องเที่ยวสอบถามรายละเอียดได้ที่ส่วนอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ โทร. 579-7223, 579-5734 หรือที่หัวหน้าอุทยานแห่งชาติแหลมสน หาดบางเบน ตำบลม่วงกลาง อำเภอกะเปอร์ จังหวัดระนอง 851290
เกาะกำใหญ่ เป็นเกาะที่สวยงาม มีหาดทรายขาวบริสุทธิ์อยู่เกือบรอบเกาะ อยู่ห่างจากหาดบางเบน โดยนั่งเรือออกไปประมาณ 1 ชั่วโมง 30 นาที
เกาะกำตก (เกาะอ่าวเขาควาย) มีอ่าวที่โค้งเกือบเป็นรูปกลม เป็นที่ตั้งของหน่วยพิทักษ์อุทยานฯ ซึ่งเป็นหน่วยย่อยที่ดูแลและอำนวยความสะดวกแก่นักท่องเที่ยว จากเกาะค้างคาวนั่งเรือไปเกาะกำตกใช้เวลาประมาณ 20 นาที
เกาะค้างคาว เป็นเกาะที่มีหาดทรายขาวละเอียด ด้านเหนือของเกาะเป็นหาดหินงาม มีหินทรงกลมมนเรียงรายอยู่เต็มหาดไปหมด จากหาดบางเบนนั่งเรือไปเกาะค้างคาวใช้เวลาประมาณ 40 นาที
หมู่บ้านชาวมอแกน อยู่ปลายหาดเขาควาย ต้องรอตอนน้ำลดมากๆ ถึงจะเดินไปถึงหมู่บ้านชาวมอแกนได้
กาหยูหรือมะม่วงหิมพานต์ คือพืชที่ขึ้นชื่อที่สุดของเกาะ และระดับจังหวัดระนอง ตอนกลางของเกาะเป็นสวนกาหยูของชาวบ้าน