ข้าวแต๋นนาเลา ท่องเที่ยวไทย จังหวัดน่าน

ข้าวแต๋นนาเลา จังหวัดน่าน

กลุ่มผู้ผลิต กลุ่มวิสาหกิจชุมชนข้าวแต๋นน้ำแตงโมแม่บัวผัดนาเลา

สถานที่ผลิต ตั้งอยู่เลขที่ 49 หมู่ที่ 3 บ้านนาเลา ตำบลพงษ์ อำเภอสันติสุข จังหวัดน่าน

ประธานกลุ่ม นางบัวผัด ก๋าวงศ์

อำเภอสันติสุขเดิมชื่อเมืองพงษ์ มีอยู่ในตำนานเมืองน่านตั้งแต่สมัยเจ้าเมืองน่านมาประมาณ 400กว่าปี เมืองพงษ์เป็นเมืองที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยธัญพืชหลายชนิด หาได้ตามธรรมชาติตามฤดูกาล ชาวเมืองพงษ์รับประทานข้าวเหนียวเป็นอาหารหลักชาวบ้านจึงปลูกข้าวเหนียวเก็บ เมล็ดข้าวไว้ใน ยุ้งฉางเพื่อบริโภคในครัวเรือนในแต่ละปีมีการทำไร่ข้าว,ทำนา ปีละ 1 ครั้ง ตามฤดูกาล ในสมัยนั้น ไม่มีเครื่องทุ่นแรง ใช้แรงงานคนตำข้าวการเดินทางไปเมืองอื่นๆ เป็นระยะทางยาวไกลด้วยเท้าเป็นเวลาหลายวัน ทุกคนจะต้องเตรียมอาหารแห้งไปด้วยเช่น ข้าวสาร หรือข้าวแห้ง การทำข้าวแห้ง การทำข้าวแห้งนั้นก็เอาข้าวที่นึ่งแล้วมาตากแดดให้แห้งเก็บไว้ในกระบอกไม้ ไผ่ไว้กิน ได้หลายวัน การศึกสงครามไม่มีเวลาจะมาหุงอาหารก็เอาข้าวแห้งมาแช่น้ำหรืออุ่นก็กินได้ ต่อมามีคนคิดเอาข้าวนึ่งมาผสมกับเกลือ และน้ำอ้อยตากให้แห้งนำมาทอดด้วยน้ำมันหมูตอนทอดข้าวจะแตกออกจากกันไม่เป็น แผ่น คนก็เลยเรียกว่า “ข้าวแตก”

ต่อมามีคนนำมาพัฒนา นำเอาไม้ไผ่มาทำเป็นวงแล้วเอาข้าวเหนียวนึ่งแล้วมากดเป็นแผ่นๆนำมาทอด สมัยก่อนเรียกชื่อว่า ข้าวแตก ต่อมามีการเรียกชื่อเพี้ยนเป็นข้าวแต๋น ข้าวแต๋นเกิดขึ้นมาราว400 กว่าปีมาแล้ว ชาวบ้านทำกินกันเองและเอาไว้ต้อนรับแขกบ้านแขกเมืองที่มาเยือน โดยเฉพาะทำกินกันในงานประเพณีต่างๆเช่น งานบวชพระ เณร เอาใส่พาขวัญ ( บายศรี ) การสู่ขวัญนาค ตลอดจนสู่ขวัญผู้หลักผู้ใหญ่ที่นับถือหรือบุคคลทั่วไปและงานทำบุญต่างๆ ข้าวแต๋นคู่กับชาวล้านนามาตลอด

ในปัจจุบันมีหลายคนหลายกลุ่ม นำข้าวแต๋นมาพัฒนาผสมน้ำตาลน้ำอ้อย ปรับปรุงเป็นรสหวานและทอดด้วยน้ำมันพืช จะเก็บได้นาน 2 เดือน เดิมเก็บไว้ไม่เกิน10 วัน เพราะว่าทอดกับน้ำมันหมู แต่ต่อมาได้นำผลไม้ ธัญพืช มาผสมเพื่อเพิ่มรสชาติและสีของข้าวแต๋นเช่น แตงโม ที่เรียกกันว่า ข้าวแต๋นน้ำแตงโม ข้าวแต๋นน้ำแตงโมแม่บัวผัดบ้านนาเลา มีกลิ่นและรสชาติหอม กรอบ หวาน มัน อร่อย

ซึ่งได้จัดตั้งกลุ่มขึ้นมาเมื่อปี พ.ศ.2537 ได้พัฒนารสชาติและรูปแบบมาตลอดฉลาก โล้โก้ ก็ได้มีการพัฒนาให้ทันสมัยขึ้น จนได้รับใบอนุญาตจากองค์การอาหารและยา(อย.)ในปี พ.ศ.2545 และได้รับการพิจารณาจากคณะกรรมการ นตผ.ให้เป็นหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ ในปี พ.ศ.2546 ได้ระดับ 5 ดาวระดับอำเภอ ได้ 4ดาวระดับจังหวัด และได้ระดับ 3 ดาวระดับภาค ได้รับใบรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน(มผช.) จากอุตสาหกรรม ปี พ.ศ.2548 ได้ขึ้นทะเบียนกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ชื่อว่า วิสาหกิจชุมชนข้าวแต๋นน้ำแตงโมแม่บัวผัดนาเลาปีพ.ศ.2549 ได้รับคัดสรรเป็นผลิตภัณฑ์ระดับสามดาว ตามโครงการคัดสรรสุดยอดหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ไทย

จุดเด่นผลิตภัณฑ์ เป็นผลิตภัณฑ์ที่ไม่เหมือนใครคุณสมบัติของผลิตภัณฑ์ รสชาติ อร่อย กรอบ หอม หวาน มัน สินค้าได้มาตรฐาน ได้รับ อย.,มผช.,ได้รับคัดสรรให้เป็นผลิตภัณฑ์ระดับสามดาวนอกจากนี้ยังมีบรรจุภัณฑ์ ที่สะดุดตา ได้มาตรฐาน แข่งขันกับผู้ประกอบการรายอื่นได้

มาตรฐานและรางวัลที่ได้รับ
ปีพ.ศ.2545 ได้รับใบอนุญาตมาตรฐานสินค้า จากองค์การอาหารและยา (อย.)
ปี พ.ศ.2546 ได้รับคัดสรรเป็นผลิตภัณฑ์ ระดับ สามดาวของสินค้า OTOP ระดับภาค
ปี พ.ศ.2548 ได้รับใบอนุญาตมาตรฐานสินค้าผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.) จากอุตสาหกรรม
ปี พ.ศ.2549 ได้รับคัดสรรเป็นผลิตภัณฑ์ ระดับ สามดาวของสินค้า OTOP

วัตถุดิบ ข้าวเหนียวซื้อในพื้นที่ อำเภอสันติสุขจังหวัดน่าน ส่วนประกอบ ข้าวเหนียว 75 % น้ำแตงโม 13 % น้ำอ้อย 10 % เกลือ 2 %

ขั้นตอนการผลิต แช่ข้าวสาร1 คืน หวดข้าวเอามานึ่งสุกแล้วนำไปล้างน้ำเล็กน้อย เอาข้าวมาผสมกับน้ำแตงโมที่เตรียมไว้นำไปกดลงพิมพ์ ตากแดด 2 วัน นำมาทอดเสร็จ กวาดหน้าด้วยงา ถั่ว น้ำอ้อย นำไปบรรจุภัณฑ์

แหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์ วางจำหน่ายที่ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนข้าวแต๋นน้ำแตงโมแม่บัวผัดนาเลาและร้านค้า/กลุ่มเครือข่าย OTOP จังหวัดน่าน จำนวน 181 แห่ง