กลุ่มบางกล่ำดินเผา ท่องเที่ยวไทย จังหวัดสงขลา

ดินเผาบางกล่ำ จังหวัดสงขลา

กลุ่มผู้ผลิต กลุ่มบางกล่ำดินเผา

สถานที่ผลิต 39 หมู่ที่ 1 ตำบลบางกล่ำ อำเภอบางกล่ำ จังหวัดสงขลา 90110

ประธานกลุ่ม นายชาญชัย ทิพย์มณี

ประวัติความเป็นมา การผลิตดินเผาบางกล่ำ มีประวัติการผลิตประมาณ135 ปี มาแล้ว โดยแบ่งการผลิตออกเป็น 3 ระยะ คือ

ระยะที่ 1 ประมาณ พ.ศ 2417 –2487 โดยได้มีประชาชนอพยพมาจากตำบลเกาะยอ อำเภอเมือง จังหวัดสงขลาและจากตำบลสะทิ้งหม้อ อำเภอสิงหนคร มาอาศัยอยู่ในพื้นที่หมู่ที่ 1 ตำบลบางกล่ำ ได้นำศิลปะการปั้นหม้อ ปั้น โอ่ง ไห มาเผยแพร่ โดยนายหุ้ย วิไลรัตน์ ชาวบางกล่ำ คนแรกที่ได้สร้างเตาเผาบริเวณริมคลองบางกล่ำโดยได้นำดินเหนียว ดินพรุที่มีอยู่ทั่วไปในตำบลมาปั้นเป็นอ่าง โอ่ง และไหจำหน่ายให้แก่คนในชุมชนต่อมาอุตสาหกรรมกระเบื้องเคลือบและสังกะสี เคลือบและสังกะสีเจริญรุ่งเรือง ด้วยเหตุที่ทนทานกว่าและสีสันที่สวยงามทำให้คนในชุมชนนิยมใช้กระเบื้อง เคลือบและสังกะสีเคลือบแทนเครื่องใช้ที่ทำจากดินเผาทำให้ผลิตภัณฑ์ดินเผา บางกล่ำต้องหยุดกิจการลง

ระยะที่ 2 ประมาณ พ.ศ. 2517 -2520 นายปรีชา กัลยาศิริ อดีตผู้ใหญ่บ้าน หมู่ที่ 3 ตำบลบางกล่ำได้ริเริ่มนำดินเหนียวในอำเภอบางกล่ำ มาผลิตเป็นอิฐเผาซึ่งโรงอิฐของอดีตผู้ใหญ่บ้านปรีชา ตั้งอยู่ หมู่ที่ 2 ตำบลท่าช้าง อำเภอบางกล่ำ ทำอิฐอยู่ได้ประมาณ 3 ปี ก็ต้องหยุดกิจการเนื่องจากตลาดมีความต้องการน้อยและขาดแรงงานในพื้นที่

ระยะที่ 3 ประมาณ พ.ศ. 2528- ปัจจุบัน เยาวชนในหมู่ที่ 1 ตำบลบางกล่ำซึ่งมีสายเลือดรักศิลปะการปั้น คือนายชายชัย ทิพย์มณี ได้ศึกษาค้นคว้าด้านดินเผาบางกล่ำจากผู้อาวุโสในชุมชนและบุคคลภายนอกที่มี ความรู้ด้านดินเผา และได้สร้างเตาเผาขนาดเล็กเผาเครื่องปั้นประเภทกระถางต้นไม้ และกระปุกออมสิน นำออกขายในตลาดอำเภอหาดใหญ่และอำเภอเมืองสงขลา แต่ตลาดให้การตอบรับน้อย จึงได้นำดินเหนียวบางกล่ำไปปรึกษาผู้รู้เพื่อเปลี่ยนจากดินเผาธรรมดาเป็นดิน เผาเคลือบเซรามิคซึ่งเมื่อเผาแล้วจะได้ผลิตภัณฑ์ที่สีสันสวยงามตามธรรมชาติ เมื่อนำไปจำหน่ายในร้านจำหน่ายของที่ระลึกที่กรุงเทพมหานคร มีลูกค้าคนไทยให้ความสนใจมากมาย

รวมทั้งลูกค้าต่างฯประเทศก็ให้ความสนใจและได้สั่งซื้อสินค้ารูปแบบต่างฯ เป็นจำนวนมาก นายชาญชัย ทิพย์มณี ได้รวมกลุ่มชาวบ้านโดยเน้นที่กลุ่มเยาวชนในพื้นที่จัดตั้งกลุ่มดินเผา บางกล่ำถ่ายทอดศิลปะการปั้นดินเผาแก่สมาชิกกลุ่ม

มาตรฐานและรางวัลที่ได้รับ

1. มผช. ปี

2.TOP คัดสรร 3 ดาว ปี 2549

ความสัมพันธ์กับชุมชน นายชาญชัย ทิพย์มณี ได้ใช้ความรู้ที่มีสอนศิลปะการปั้นแก่กลุ่มเยาวชนในพื้นที่จัดตั้งกลุ่มดิน เผาบางกล่ำถ่ายทอดศิลปะการปั้นดินเผาแก่สมาชิกกลุ่มผู้ที่ให้ความสนใจอีก ทั้งผู้ที่มาดูงานของกลุ่ม

วัตถุดิบและส่วนประกอบ - ดินเหนียวบางกล่ำ - ดินขาว - ทรายละเอียด - ขี้เถ้าไม้ยางพารา - ขวด/แก้ว สำหรับเพิ่มสีสันของผลิตภัณฑ์ - เครื่องโม่ดิน - แป้นหมุน - จอบ เสียม - น้ำ - ตะแกรงร่อนดิน - เตาเผา

ขั้นตอนการผลิต

1. นำดินเหนียวมาหมักในบ่อคอนกรีตนวดจนเหนียว(ในอดีตจะใช้เท้านวด)ปัจจุบันใช้เครื่องจักรนวดแทน

2. นำดินเหนียวที่นวดได้ที่แล้วมาขึ้นรูปตามแบบที่ต้องการผึ่งลมไว้ให้หมาด

3. นำเข้าเตาเผาที่อุณหภูมิ 1,280 องศาเซลเซียส ใช้เวลาเผา 18-20 ชั่วโมง

4. นำผลิตภัณฑ์ที่เผาเรียบร้อยแล้วมาเคลือบด้วยสีที่ต้องการ

เทคนิค/เคล็ดลับในการผลิต เป็นผลิตภัณฑ์ที่ทำด้วยมือมี แต่ละชิ้นมีหนึ่งเดียวเท่านั้นและการเผาที่ความร้อนสูงและใช้เวลานานจะได้ ผลิตภัณฑ์ที่มีสีสันสวยงามตามธรรมชาติ