ถ้ำแม่ละนา เป็นอีกหนึ่งสถานที่ท่องเที่ยวที่คุณน่าจะได้ลองไปสักครั้ง เป็นถ้ำที่มีธารน้ำไหลลอดผ่านยาวประมาณ 12 กม. ถือว่ามีความยาวมากที่สุดในประเทศไทยเท่าที่มีการสำรวจมา การเดินทางจากปลายด้านหนึ่งทะลุอีกด้านหนึ่งต้องใช้เวลาไม่ต่ำกว่า 15 ชม.
อยู่ที่บ้านแม่ละนา ห่างจากตัวเมืองแม่ฮ่องสอนประมาณ 83 กม. เป็นถ้ำที่มีธารน้ำไหลลอดผ่านยาวประมาณ 12 กม. ถือว่ามีความยาวมากที่สุดในประเทศไทยเท่าที่มีการสำรวจมา การเดินทางจากปลายด้านหนึ่งทะลุอีกด้านหนึ่งต้องใช้เวลาไม่ต่ำกว่า 15 ชม. โดยไม่มีการหยุดพัก ภายในถ้ำมีน้ำตก ไข่มุกถ้ำ หินงอกหินย้อยที่สวยงามมาก
บ้านแม่ละนา เป็นชุมชนไทยใหญ่ที่อพยพมาจากฝั่งพม่า ตั้งรกรากมานานกว่า 200 ปี บนพื้นที่ราบลุ่มกลางหุบเขา อ.ปางมะผ้า ประกอบกาชีพเกษตรกรรมปลูกข้าวเป็นหลัก ยังคงอนุรักษ์วิถีชีวิตและวัฒนธรรมสืบต่อกันมาอย่างเหนียวแน่น บริเวณโดยรอบของหมู่บ้านรายล้อมไปด้วยเทือกเขาหินปูน มีถ้ำต่าง ๆ มากมาย นอกจากนี้บ้านแม่ละนา ยังเป็นสถานที่สำหรับการศึกษาดูงาน ในเรื่องของการอนุรักษ์และการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ และได้รับรางวัลท่องเที่ยวดีเด่น สาขาการจัดการท่องเที่ยวชุมชน ปี 2550
การเดินทาง ถ้ำแม่ละนา แม่ฮ่องสอน จากตัวเมืองแม่ฮ่องสอน ใช้เส้นทาง 1095 อ.ปาย ผ่านถ้ำปลาและจุดชมวิวปางมะผ้า จนถึงด่านตรวจบริเวณแยก บ.แม่ละนา เลี้ยวซ้ายไปจะเป็นถนนลาดยาง และจะเริ่มไต่ระดับขึ้นไปจนถึงจุดสูงสุด โปรดระวังถนนจะแคบลง และเป็นทางลาดชันให้ใช้เกียร์ต่ำ ผ่านเข้าสู่ตัวหมู่บ้านจ่าโบ่ จะพบด่านตรวจแล้วเลี้ยวขวาลงสู่ตัวหมู่บ้าน ใช้เวลาประมาณ 2 ชม. หากเดินทางมาจาก อ.ปาย ให้ใช้เส้นทาง 1095 มาทางแม่ฮ่องสอน ข้ามดอยผ่านจุดชมวิวกิ่วลมลงมาที่ อ.ปางมะผ้า ผ่านสถานีลดลองข้าวและขึ้นดอยมาอีกสักพักจะพบทางแยก บ.แม่ละนา เลี้ยวไปตามถนนอีก 6 กม. ใช้เวลาประมาณ 1.5 ชม.